2. Landelijk gebied

Het natuurnetwerk (NNN) is robuust (ontwikkeld).

Toelichting

Budgetten voor functieverandering nieuwe natuur worden bijgesteld omdat er naar verwachting meer hectares van functie veranderen dan eerder ingeschat. Budgetten voor realisatie van nieuwe bossen worden daarentegen neerwaarts bijgesteld.

De kwaliteit van de natuur is goed/divers en veerkrachtig

Toelichting

De voortgang in de uitvoering van het exotenbeleid is een punt van zorg. Beheersmaatregelen (een aangepaste regeling) zullen in 2025 nog niet direct leiden tot meer projecten gericht op bestrijding of beheersing van exoten.
De prognose van BIJ12 over de oplopende kosten van de openeinderegeling fauna schade schade leidt tot een bijstelling van de begroting op dit onderwerp.
Door een gewijzigd declaratieritme voor het Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer in de EU wordt in 2025 minder gedeclareerd bij de EU dan voorzien en wordt een hogere factuur van RVO ontvangen voor het provinciaal aandeel in het ANLb.
Voor de legalisatie-opgave PAS-melders heeft de Provincie Utrecht twee SiSa subsidiebeschikkingen ontvangen van het Rijk. Deze zijn in de begroting verwerkt.

De verbinding tussen natuur, mensen en maatschappij is sterk

Toelichting

In deze najaarsrapportage wordt voorgesteld beperkt middelen door te schuiven naar 2026 voor uitvoering van de subsidieregeling Beleefbare natuur.

Duurzaamheid is een substantieel onderdeel van de Utrechtse landbouw

Toelichting

Voor het uitvoeren van de verplaatsingsregeling worden middelen toegevoegd aan de begroting.

De leefbaarheid van het landelijk gebied is door lokale initiatieven versterkt

Verwerking CAO 2025-2026 en actualisatie doorberekening uren. 

De lasten begroting 2025 AVP Beleving en financieringsbronnen natuur wordt als gevolg van het niet verlenen van subsidies AVP Beleving en financieringsbronnen natuur bijgesteld. De neerwaartse bijstelling van de lasten begroting 2025 wordt doorgeschoven naar 2026. Het bijstellen van het kasritme vindt plaats over de bestemmingsreserve Programma Landelijk Gebied. 

De lasten begroting 2025 AVP Natuurcompensatie van het project Bijleveld wordt als gevolg van vertraging met een kasritme wijziging doorgezet van 2025 naar 2026. Het bijstellen van het kasritme vindt plaats over de bestemmingsreserve Programma Landelijk Gebied. 

Bij de aanvraag van de maatregelpakketten 3 Landbouw, 4 Natura 2000-gebieden en overgangszones en 5 Heuvelrug en flanken in 2024 is een inschatting gemaakt van het kasritme, waarbij als uitgangspunt gold dat de beschikbare middelen uiterlijk eind 2026 verplicht zouden worden. Inmiddels heeft het Rijk de termijn voor het verplichten van middelen verlengd tot eind 2028. Op basis van deze wijziging én de verwachte werkzaamheden is het kasritme herijkt en naar beneden bijgesteld voor 2025 en 2026. 
Het kasritme voor zowel de baten als de lasten is gelijk (in de tabel saldo nul) en bedraagt voor 2025 € 4,6 miljoen en voor 2026 € 25,7 miljoen. Daarnaast is het relevant om te benoemen dat de eerste fase van het programma zich met name heeft gekenmerkt door opstartactiviteiten. In deze periode is veel aandacht uitgegaan naar het inregelen van de governance, het opbouwen van samenwerking en het leggen van de basis voor de uitvoering. Hierdoor zijn in de beginfase beperkt middelen verplicht voor uitvoering. Deze opstartfase was echter essentieel om de basis te leggen waarmee we de komende jaren de beschikbare middelen op verantwoorde wijze kunnen inzetten. 
Bij het opnemen van de maatregelpakketten in de begroting via een tussenrapportage is er aanvankelijk voor gekozen de budgetten voor de maatregelpakketten 3,4 en 5 te parkeren op beleidsdoel 2.1 Natuurnetwerk robuust ontwikkeld. Met deze mutatie wordt het budget voor de maatregelpakketten dat tijdelijk op beleidsdoel 2.1 was geparkeerd, toebedeeld aan de juiste beleidsdoelen 2.2 (maatregelpakket 4) en 2.4 (maatregelpakket 3) en Programma 3 (maatregelpakket 5). Dit is de reden dat het budget van beleidsdoel 2.1 fors wordt bijgesteld. 

De lasten begroting 2025 AVP Natuurverbindingen wordt als gevolg van vertraging van een project verlaagd van € 0,6 miljoen naar € 0,3 miljoen De lasten € 0,2 miljoen voor "Groenblauwe dooradering" op eigen grond wordt doorgeschoven naar 2026 en het restant € 0,1 miljoen "Landgoed De Boom" wordt teruggestort in de bestemmingsreserve Programma Landelijk Gebied. Het bijstellen van het kasritme vindt plaats over de bestemmingsreserve Programma Landelijk Gebied. 

De subsidielasten begroting 2025 wordt naar beneden bijgesteld met € 0,6 miljoen als gevolg van minder subsidiebeschikkingen nieuw bos buiten NNN en aanleg kleine landschapselementen. De neerwaartse bijstelling € 0,6 miljoen wordt toegevoegd aan de bestemmingsreserve Programma Landelijk Gebied. Voor de begrotingsperiode 2026-2028 wordt in totaal € 5,5 miljoen subsidielasten Uitvoeringsprogramma Strategisch bosbeleid 2025-2028 beschikbaar gesteld voor onder andere inrichting nieuw bos en revitalisering van bestaand bos. De dekking vindt plaats door een onttrekking van € 5,5 miljoen uit de bestemmingsreserve Programma Landelijk Gebied. 

De begroting faunabeheer wordt € 0,9 miljoen naar boven bijgesteld om de extra lasten faunaschade te kunnen bekostigen.  De provincies hebben de open-einde regeling faunaschade overgenomen van het Rijk en deze regeling wordt centraal uitgevoerd door BIJ12. Het vergoeden van faunalasten betreft een provinciale wettelijke taak en zijn moeilijk vooraf juist te begroten als gevolg van onder andere onverwachte toename in het begrotingsjaar. De extra lasten € 0,9 miljoen kunnen niet uit een bestemmingsreserve worden gedekt omdat de bestemmingsreserve al volledig wordt ingezet in de jaren 2025 tot en met 2028 voor natuurbeheer, agrarisch natuurbeheer, de natuurcompensatiebank en faunazaken. De extra lasten komen daarom ten laste van het provinciale begrotingssaldo.  

De begroting 2025 Kwaliteitsimpuls biodiversiteit wordt naar beneden bijgesteld met € 0,3 miljoen en toegevoegd aan de bestemmingsreserve Programma Landelijk Gebied om de toekomstige lasten met betrekking tot zes jaarlijkse actualisatie en evaluatie Natura 2000 beheerplannen te bekostigen. 

De lasten begroting 2025 Natuur en boscompensatie wordt naar boven bijgesteld met € 0,4 miljoen ter bekostiging van de inrichtingskosten van compensatielocaties. De bijstelling van deze lasten vindt plaats door ontvangen baten van compensatieplichtigen in totaal € 0,4 miljoen. 

De lasten begroting 2025 voor ontwikkeling Natuur Netwerk Nederland (NNN) worden met € 9,0 miljoen naar boven bijgesteld tot € 16,0 miljoen. Deze bijstelling is het gevolg van een opwaartse bijstelling op het beoogde areaal functieverandering van de eerder begrote 50 hectare naar een nu geprognotiseerd 100 hectare grond en een neerwaartse bijstelling op het areaal inrichting van de eerdere begrote 100 hectare naar de nu geprognotiseerde 75 hectare grond. In 2025 worden de geraamde baten bijgesteld van € 0 naar € 2,7 miljoen als gevolg van verkoop van grond, een bijdrage van Rijkswaterstaat (RWS) en een bijdrage van partners Marickenland. Het verschil van € 6,3 miljoen wordt gedekt door een onttrekking uit de bestemmingsreserve Programma landelijk Gebied. 

De lasten begroting 2025 POP3 wordt als gevolg van hogere uitvoeringslasten POP3 naar boven bijgesteld van € 0,6 miljoen naar € 0,8 miljoen. Het ophogen van de begroting 2025 wordt gedekt door een onttrekking ad € 0,2 miljoen uit de bestemmingsreserve Programma Landelijk Gebied. 

De lasten begroting 2025 Natuurbeheer wordt naar boven bijgesteld met € 0,4 miljoen als gevolg van hogere subsidielasten Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer (ANLb). De dekking vindt plaats door een onttrekking van € 0,4 miljoen uit de bestemmingsreserve Agrarisch natuurbeheer. 

De proceskosten voor de uitvoering van de gebiedsgerichte aanpak zijn voor 2025 geraamd op € 3,8 miljoen voor de teams ULG-Oost € 1,2 miljoen, ULG-Zuid € 1,2 miljoen, ULG-West € 1,2 miljoen en ULG-Algemeen € 0,2 miljoen. Met deze budget neutrale begrotingswijziging worden de middelen op de daarvoor bestemde budgetplaatsen geboekt. De dekking vindt plaats uit programma 2 Landelijk gebied € 1,8 miljoen en programma 3 Water en Bodem € 2,0 miljoen. 

De lasten van de begroting Exploitatie Stichting NP Utrechtse Heuvelrug wordt naar boven bijgesteld met € 0,3 miljoen als gevolg van provinciale subsidieverlening. Met ingang van het begrotingsjaar 2025 vindt de subsidieregeling van het Rijk niet meer rechtstreeks plaats aan de Nationale parken maar via de Provincies. Op deze wijze kan de subsidieverlening van het Rijk aan de Nationale parken doelmatiger plaatsvinden. In 2025 wordt een aanvullende subsidiebijdrage ad € 0,1 miljoen beschikt. In 2026 wordt een aanvullende subsidiebijdrage ad € 0,2 miljoen beschikt. De dekking van de lasten begrotingsjaren 2025 en 2026 in totaal € 0,3 miljoen vindt plaats met Rijksmiddelen die beschikbaar zijn gesteld in de meicirculaire door middel van een Decentrale Uitkering. 

De incidentele middelen voor natuur inclusief isoleren zijn met de decembercirculaire 2024 door middel van een Decentrale Uitkering beschikbaar gesteld door het Rijk en tijdelijk toegevoegd aan de algemene middelen. De Rijksmiddelen € 0,4 miljoen zijn aan ons toegekend als eigenaar en ontwikkelaar Natuurvriendelijk Isoleren en pre-SMP methodiek. Het gaat om personeels-/advieskosten als ook materieel budget voor uitgaven met betrekking tot doorontwikkeling methodiek, communicatie, applicatie voor registratie en monitoring. De meerjarendekking in totaal € 0,4 miljoen vindt plaats door een onttrekking uit de algemene middelen. 

De lasten begroting Ecologische monitoring wordt naar boven bijgesteld met € 0,4 miljoen als gevolg van de opgelegde doelstellingen voor monitoring van de Vogelhabitatrichtlijn (VHR). In het Besluit kwaliteit Leefomgeving (BKL) is opgenomen, dat het Rijk en de Provincies gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de monitoring van de staat van de instandhouding van de VHR soorten. Alle provincies werken mee in het interbestuurlijke Verbeterprogramma VHR monitoring (VVM). Het Rijk stelt daarvoor aan alle provincies middelen beschikbaar. Door de provincie Utrecht wordt met extra inzet van fte’s in de jaren 2025, 2026 en 2027 een bijdrage geleverd aan het VVM. Vanaf 2025 wordt met het VVM een stap voorwaarts gezet in een nieuwe structuur, werkwijze en methodieken om de doelstellingen VHR in de komende jaren te kunnen monitoren. De dekking van de lasten begrotingsjaren 2025/ 2026/ 2027 in totaal € 0,4 miljoen vindt plaats met Rijksmiddelen die beschikbaar zijn gesteld in de meicirculaire door middel van een Decentrale Uitkering. 

Met deze begrotingswijziging wordt het niet gerealiseerde budget 2025 t.a.v. uitgaven inrichtingskosten van compensatielocaties van in totaal € 0,4 miljoen toegevoegd aan de bestemmingsreserve Realisatiestrategie Natuurvisie om de toekomstige lasten van inrichting en afwaardering van compensatielocaties te kunnen bekostigen. 

De lasten begroting 2025 Natura 2000 gebieden wordt naar boven bijgesteld met € 0,4 miljoen als gevolg van het actualiseren van de prognose lasten herstelmaatregelen Natura 2000 gebieden "Oud Kolland" en "Zouweboezem" respectievelijk het actualiseren van de prognose lasten van de vijf beheerplannen Natura 2000 gebieden en bijdrage aan BIJ12. Het ophogen van de begroting 2025 Natura 2000 gebieden wordt gedekt uit de bestemmingsreserve Programma Landelijk Gebied. 

Op basis van de decembercirculaire 2024 is voor de uitvoering van de UPLG-maatregelpakketten een bedrag van 2,6 miljoen ontvangen en is tijdelijk verwerkt in de stikstofreserve. Dit bedrag is bestemd voor en is noodzakelijk om de implementatie van de maatregelpakketten goed in te regelen en de gelden voor de maatregelpakketten ordentelijk, efficiënt en effectief vast te leggen volgens de eisen vanuit het Rijk.  
Dit bedrag wordt nu uit de stikstofreserve gehaald en toegevoegd aan de programmabegroting en met een kasritme verdeeld over 2025 en 2026. 

Voor de legalisatie-opgave PAS-melders heeft de Provincie Utrecht twee SISA-subsidiebeschikkingen ontvangen van het Rijk, zijnde tranche 1 ad € 7,9 miljoen (2024) en tranche 2 ad € 3,8 miljoen (2025). De ontvangen Sisa subsidiebeschikkingen PAS-melders in totaal € 11,7 miljoen wordt ingezet voor het beschikken van subsidies en dekking apparaatskosten (waarvan € 0,1 miljoen dit jaar en € 11,6 miljoen in 2026). 

De inhuur voorbereiding uitvoering aanpak piekbelasting wordt gedekt uit de Rijks subsidiebeschikking uitvoering aanpak piekbelasting. 

De Subsidieregeling Leefomgeving landelijk gebied provincie Utrecht is recent op een aantal punten gewijzigd. Het betreft onder andere het opnemen van het onderdeel Subsidieregeling Verplaatsing landbouwbedrijven. Met de verplaatsingssubsidie € 1,2 miljoen kunnen door verplaatsingen NNN-ha’s vrij worden gespeeld en de stikstofneerslag op Natura 2000-gebieden worden gereduceerd. De dekking vindt plaats door een onttrekking van € 1,2 miljoen uit de bestemmingsreserve Gebiedsprocessen Stikstof. 

Door het structureel meer beschikken van vergunningen Natuur nemen de baten van leges toe en dienen ter dekking van de extra geraamde lasten om de beschikkingen Vergunningen Natuur te realiseren. Met deze begrotingswijziging worden de structureel toegenomen lasten in totaal € 0,3 miljoen gedekt door de toegenomen baten leges in totaal € 0,3 miljoen. 

De lasten begroting 2025 Aanpak Stikstofdossier wordt met € 0,5 miljoen naar boven bijgesteld. De Regionale Uitvoeringsdienst Utrecht (RUD Utrecht) heeft in opdracht van de Provincie Utrecht een meerjarig programma Fundament Omgevingsinformatie Landelijk Gebied (FOLG) opgezet. Eind 2024 heeft de provincie Utrecht in het kader van de PAS-melders de RUD Utrecht gevraagd om extra zorgvuldigheidsonderzoeken te verlenen in aanvulling op de huidige werkzaamheden. Deze activiteiten zijn arbeidsintensief. De geraamde lasten in totaal € 0,5 miljoen worden gedekt door een onttrekking uit de bestemmingsreserve Gebiedsprocessen Stikstof.